مقدمه:
کهیر بارداری یا پریوریتوس در بارداری (Pruritus in Pregnancy) به حالت خاصی از کهیر (آبخورده) گفته میشود که در طول دوران بارداری در زنان رخ میدهد. این عارضه معمولاً به صورت یک علامت فیزیولوژیکی و گاهی پاتولوژیکی ظاهر میشود و میتواند به دلایل مختلفی، از جمله تغییرات هورمونی، افزایش حجم خون، و حتی بیماریهای پوستی خاص مرتبط با بارداری، اتفاق بیافتد.
در ادامه به بررسی دقیقتر این موضوع، علتها، علائم، تشخیص، درمان، و نکات مهم آن میپردازیم.
1. علتهای کهیر بارداری
کهیر در بارداری میتواند به دلایل مختلفی به وجود بیاید. برخی از این علتها شامل موارد زیر هستند:
1.1. تغییرات هورمونی:
- در طول بارداری، سطح هورمونهایی مثل استروژن و پروژسترون (Progesterone) به شدت افزایش مییابد. این تغییرات میتوانند باعث تحریک ناحیههای پوست شوند و کهیر را به وجود بیاورند. پروژسترون نقش مهمی در تنظیم عملکرد رحم و حمله جنین ایفا میکند، اما در برخی موارد میتواند باعث واکنشهای پوستی، از جمله کهیر، شود.
1.2. افزایش حجم خون:
- حجم خون در طول بارداری به طور قابل توجهی افزایش مییابد تا نیازهای جنین را تأمین کند. این افزایش میتواند باعث افزایش فشار خون روی پوست شود و منجر به کهیر شود.
1.3. کشیدگی پوست:
- با رشد بطن در طول بارداری، پوست تحت فشار قرار میگیرد و ممکن است کشیده شود. این کشیدگی میتواند باعث ایجاد حس کهیر در مناطق مختلف بدن، بهویژه در ناحیه بطن، شود.
1.4. بیماریهای پوستی مرتبط با بارداری:
- در برخی موارد، کهیر بارداری ناشی از بیماریهای پوستی خاصی است که فقط در طول بارداری ظاهر میشوند. از جمله این بیماریها میتوان به کهیر بارداری داخل رگهای صفراوی (Intrahepatic Cholestasis of Pregnancy – ICP) اشاره کرد که به دلیل تجمع مادههای صفراوی در بدن به وجود میآید. این بیماری میتواند به صورت کهیر شدید عمومی و بدون علائم پوستی مشخص ظاهر شود.
1.5. عوامل دیگر:
- آلرژی: آلرژی به مواد غذایی، مواد شیمیایی، یا محیط زیست میتواند باعث کهیر شود.
- عدم تعادل الکترولیتی: در برخی موارد، عدم تعادل الکترولیتها مانند کلسیم و پوتاسیم میتواند باعث کهیر شود.
- ** stress زیاد:** استرس روانی و فیزیکی نیز میتواند به عنوان یک عامل کمککننده در ایجاد کهیر عمل کند.
2. علائم کهیر بارداری
علائم کهیر بارداری میتواند شامل موارد زیر باشد:
- کهیر موضعی یا عمومی در بدن.
- کهیر شدید در شب که ممکن است خواب را اختلال بدهد.
- کهیر بدون وجود لکهها یا تغییر رنگ پوست.
- در مواردی که مرتبط با بیماریهای پوستی است، ممکن است لکههای قرمز، پوست خشک یا مواد شمعی روی پوست دیده شود.
- احساس سوزش یا حرارت در مناطق کهیر.
3. تشخیص کهیر بارداری
برای تشخیص دقیق کهیر بارداری، پزشک ممکن است اقدامات زیر را انجام دهد:
- گرفتن سابقه بیماری: پرسش دربارهٔ علائم و میزان شدت کهیر.
- بررسی فیزیکی: بررسی پوست برای مشاهده علائم فیزیکی مرتبط.
- آزمایشهای آزمایشگاهی: در مواردی که کهیر به دلیل بیماریهای زیربنایی است، ممکن است نیاز به آزمایشهایی مانند سنجش سطح مادههای صفراوی در خون، تستهای کبدی، و یا آزمایشهای هورمونی باشد.
4. درمان کهیر بارداری
درمان کهیر بارداری به علت آن بستگی دارد. در موارد فیزیولوژیکی، روشهای زیر میتوانند کمک کننده باشند:
4.1. روشهای غیردوایی:
- استفاده از مرطوبکنندهها: استفاده از مرطوبکنندههای غیرiranienne برای نگهداری پوست مرطوب.
- اجتناب از مواد محرکه: اجتناب از استفاده از صابونهای شدید و مواد شیمیایی که میتوانند پوست را تحریک کنند.
- استحمام با آب گرم معتدل: استحمام طولانی با آب گرم میتواند پوست را خشک کند؛ بنابراین استحمام کوتاه با آب گرم معتدل توصیه میشود.
- نگهداری از پوست: استفاده از پوششهای پنبهای و نرم برای جلوگیری از تحریک پوست.
4.2. روشهای دوایی:
- داروهای ضدکهیر: در مواردی که کهیر شدید است، ممکن است پزشک داروهای ضدآلرژی یا ضدکهیر را تجویز کند.
- داروهای کاهشده کبدی: در مواردی که کهیر به دلیل بیماریهای کبدی است، ممکن است داروهایی مانند Ursodeoxycholic Acid تجویز شود.
- ویتامین E: مصرف ویتامین E میتواند به کاهش کهیر کمک کند.
5. نکات مهم
- اگر کهیر شدید و مداوم باشد، باید به پزشک مراجعه کرد تا اطمینان حاصل شود که علت آن بیماری زیربنایی نیست.
- استفاده از مواد طبیعی مانند اسانسهای گیاهی و مرطوبکنندههای طبیعی میتواند کمک کند.
- نگهداری از پوست خشک و تماس با محرکها میتواند شدت کهیر را افزایش دهد.
6. پرسش و پاسخ
سوال 1: آیا کهیر بارداری خطرناک است؟
پاسخ: در بسیاری از موارد، کهیر بارداری یک عارضه فیزیولوژیکی است و خطرناک نیست. اما اگر کهیر شدید و مداوم باشد یا همراه با علائم دیگری مانند خستگی، کاهش وزن ناخواسته، یا رنگ زرد پوست باشد، ممکن است نشانه یک بیماری زیربنایی مانند کهیر بارداری داخل رگهای صفراوی (ICP) باشد که نیاز به رسیدگی پزشکی دارد.
سوال 2: چگونه میتوان کهیر بارداری را کاهش داد؟
پاسخ: روشهایی مانند استفاده از مرطوبکنندهها، اجتناب از مواد محرکه، استحمام با آب گرم معتدل، و مصرف ویتامینهای مفید میتوانند کمک کنند. در موارد شدید، داروهای ضدکهیر توسط پزشک تجویز میشوند.
سوال 3: آیا کهیر بارداری بعد از تولد جنین بهبود مییابد؟
پاسخ: در بسیاری از موارد، کهیر بارداری بعد از تولد جنین بهبود مییابد، بهویژه اگر علت آن تغییرات هورمونی باشد. اما اگر کهیر به دلیل بیماریهای زیربنایی است، ممکن است نیاز به درمان اضافی داشته باشد.
سوال 4: آیا کهیر بارداری میتواند به جنین آسیب برساند؟
پاسخ: در بیشتر موارد، کهیر بارداری به جنین آسیب نمیرساند. اما اگر کهیر به دلیل بیماریهایی مانند کهیر بارداری داخل رگهای صفراوی (ICP) باشد، ممکن است خطر برای جنین وجود داشته باشد و نیاز به نظارت پزشکی است.
نتیجهگیری:
کهیر بارداری یکی از عارضههای شایع در طول بارداری است که میتواند به دلایل مختلفی به وجود بیاید. با انجام روشهای صحیح درمان و نگهداری، میتوان از شدت آن کاهش داد و از راحتی بیشتری در طول بارداری برخوردار شد. اگر علائم شدید باشد، مشورت با متخصصان پزشکی الزامی است.